ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΤΟΠΟΥ 92A0 Salix alba and Populus alba galleries Factsheet

Κυρίως παρόχθια δάση με κυριαρχία των Populus alba και Salix alba. Εδράζονται συνήθως σε αλλουβιακές αποθέσεις.

Ο τύπος οικοτόπου περιλαμβάνει παραποτάμια δάση-στοές, στα οποία κυριαρχούν είδη ιτιάς και λεύκας. Δεν περιλαμβάνει άλλους τύπους παρόχθιων δασών όπως τα αλλουβιακά δάση με Alnus glutinosa, παραποτάμια δάση με κυριαρχία σκληρόξυλων ειδών Quercus, Ulmus, Fraxinus, δάση Platanus orientalis, θερμόφιλους παρόχθιους θαμνώνες με Tamarix spp. ή μη υγροτοπικά δάση με Populus tremula [2,5].

 

Άλλες ταξινομήσεις

EUNIS G1.31 Mediterranean riparian Populus forests

European forest types < 6.12.3 Mediterranean and Macaronesian riparian forest

Palearctic Habitat Classification 44.141 Mediterranean white willow galleries, 44.162 Pontic willow galleries και 44.6 Mediterraneo-Turanian riverine forests

Copernicus Riparian Zones 3.1.1.1 Riparian and fluvial broadleaved forest

Ramsar Xf — Freshwater, tree-dominated wetlands

Εξάπλωση

Τα δάση του τύπου οικοτόπου 92A0 εξαπλώνονται στη Μεσογειακή Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική, τη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και την Κεντρική Ευρασία. Στην Ελλάδα, εμφανίζονται κατά μήκος ποταμών και στις δελταϊκές εκβολές τους σε Βόρεια, Κεντρική και Δυτική Ελλάδα, με μεμονωμένες εμφανίσεις στη Δυτική Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου. Εμφανίζονται σε 40 περιοχές του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα, καταλαμβάνοντας έκταση 40.012 στρεμμάτων [1,2,3,8].

Φυσιογνωμία

Τα δάση εμφανίζουν μια πολυώροφη δομή, η οποία, σε συνδυασμό με την έντονη παρουσία αναρριχώμενων ειδών, τους προσδίδει μία χαρακτηριστική μορφή στοάς ή γαλαρίας. Τα είδη ιτιάς και λεύκης που συνήθως κυριαρχούν, φτάνουν σε ύψος τα 6-8 m και σπανιότερα τα 20 m. Είναι συνηθισμένη η στρωμάτωση του ορόφου των δέντρων σε δύο ύψη. Στο ανώτερο κυριαρχούν είδη λεύκης και στο κατώτερο είδη ιτιάς. Οι όροφοι των θάμνων και των ποωδών φυτών εμφανίζουν μεγάλο εύρος σε κάλυψη, ανάλογα με τις φωτιστικές συνθήκες εντός των συστάδων [2].

Χλωριδική σύνθεση

Salix alba, S. fragilis, Populus. alba, S. eleagnos, S. purpurea, Ulmus spp., Fraxinus spp., Alnus glutinosa Clematis vitalba, Vitis vinifera, Cynanchum acutum, Periploca graeca, Hedera helix, Smilax aspera, Humulus lupulus, Solanum dulcamara, Urtica dioica, Agrostis stolonifera [2,11].

Οικολογία

Παρόχθιος τύπος οικοτόπου που συνήθως εξαπλώνεται κατά μήκος των ποταμών και εντός των πλημμυρικών τους πεδίων. Η παρουσία του εξαρτάται από τη στάθμη του υπεδάφιου νερού, ενώ για τη διατήρησή του είναι σημαντική η περιοδική κατάκλυση από το νερό. Τα εδάφη που εμφανίζονται σε αυτές τις περιοχές είναι συνήθως αμμοαργιλλώδη και έχουν προκύψει από αλλουβιακές αποθέσεις φερτών υλικών, καθιστώντας τα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Η κλίση είναι από μηδενική έως πολύ μικρή και το υψόμετρο εμφάνισης ποικίλλει από 0-1.200 m, αλλά σπάνια εμφανίζεται πάνω από τα 600 m. Η χαρακτηριστική παρουσία πολλών ειδών αναρριχώμενων φυτών δημιουργεί ένα σύνθετο δομικά οικολογικό περιβάλλον [2,3,8,9].

Οικονομική αξία

Η υψηλή προστατευτική αξία των δασών του τύπου οικοτόπου 92A0, σε συνδυασμό με την ευαισθησία των παρόχθιων οικοσυστημάτων στα οποία εμφανίζονται, έχουν οδηγήσει στον παραγκωνισμό των υλοτομιών. Όμως, τα δάση αυτά προσφέρουν ποικίλλες οικοσυστημικές υπηρεσίες, σταθεροποιώντας τις όχθες, φιλτράροντας τους ρύπους προτού αυτοί εισέλθουν στο υδάτινο σώμα και δημιουργώντας, μέσω της σκίασης που προσφέρουν αλλά και των νεκρών υλικών που απορρίπτουν εντός των υδάτινων σωμάτων, κατάλληλα μικρο-ενδιαιτήματα για την πανίδα των ποταμών και των ρεμάτων. Επίσης, συχνά αποτελούν «οικολογικούς διαδρόμους» για την άγρια ζωή, διασυνδέοντας φυσικές περιοχές στο συχνά κατακερματισμένο τοπίο των πεδιάδων στις οποίες εμφανίζονται. Προσδίδουν επίσης, μία υψηλή αισθητική αξία, αποτελώντας πόλο έλξης για αναψυχή [3,8].

Διαχείριση

Η διαχείριση των παρόχθιων δασών του τύπου εστιάζει στην προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξή τους. Συχνά, είναι απαραίτητη η συνέργεια με άλλα επιστημονικά πεδία και αρμόδιες υπηρεσίες, όπως στις περιπτώσεις καθορισμού της οικολογικής ροής ενός ποταμού, ώστε να εξασφαλίζεται η απαραίτητη ροή νερού και θρεπτικών συστατικών για τη διατήρηση του δάσους [3,13].

Κατάσταση διατήρησης

Η κατάσταση διατήρησης του τύπου οικοτόπου κρίνεται ανεπαρκής σύμφωνα με την 3η εξαετή έκθεση αναφοράς σε εφαρμογή του άρθρου 17 της Οδηγίας 92/43 για τους Οικοτόπους, με τάση για παραμονή σε σταθερότητα [11].

Πιέσεις και απειλές

Στις κυριότερες υφιστάμενες πιέσεις που εντοπίστηκαν για τον τύπο οικοτόπου συγκαταλέγονται η καλλιέργεια, η κοπή του υπορόφου, η βόσκηση, η φύτευση δέντρων, η μη αειφορική διαχείριση, η ύπαρξη λατομείων, η παρουσία δρόμων, η γειτνίαση με οικισμούς, η απόρριψη λυμάτων, η ύπαρξη κτιρίων και άλλων κατασκευών, οι δραστηριότητες αναψυχής, η ρύπανση του εδάφους και η απόρριψη στερεών ρυπαντών, τα χωροκατακτητικά ξενικά είδη, η τροποποίηση των υδρολογικών συνθηκών, αλλά και γενικότερεα ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον, ακραίες καταιγίδες και θύελλες και η δασική διαχείριση. Στις απειλές που δυνητικά μπορεί να απειλήσουν τον τόπο οικοτόπου περιλαμβάνονται πέρα από τις υφιστάμενες και η δημιουργία κατασκευών για αναψυχή καθώς και το ενδεχόμενο αυξημένης προσβασιμότητας στα δάση αυτά με τις επιπτώσεις που αυτό επιφέρει [2,11].

Γενική Βιβλιογραφία

1.Arvela, M., J. Bailly Maitre, D. Evans, Mac Sharry & M. Aronsson. 2013. Pre-scoping Document for the Natura 2000 Seminar at the Mediterranean Region.http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/platform/knowledge_base/135_mediterranean_region_en.htm#NBP.

2.Ντάφης, Σπ., Εύα Παπαστεργιάδου, Ευθαλία Λαζαρίδου και Μαρία Τσιαφούλη (συντονιστές έκδοσης). 2001. Τεχνικός οδηγός αναγνώρισης, περιγραφής και χαρτογράφησης τύπων οικοτόπων της Ελλάδας. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). Θέρμη. 393 σελ.

3.Ντάφης, Σπ. 2010. Τα δάση της Ελλάδας. Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. 192 σελ.

4.Devillers, Pierre & Devillers-Terschuren, Jean. A classification of Palearctic habitats. Council of Europe, Strasbourg: Nature and environment, No 78

5.European Commission. 2013. Interpretation Manual of European Union Habitats -EUR28

6.ΕΕΑ. 2006.  European forest types – Categories and types for sustainable forest management reporting and policy. EEA Technical report No 9/2006. European Environment Agency, Copenhagen, Denmark.

7.European Environmental Agency Habitat types search. http://eunis.eea.europa.eu/habitats.jsp

8.San-Miguel-Ayanz, J., de Rigo, Daniele, Caudullo, Giovanni, Houston Durant, Tracy, Mauri, Achille. Eds. 2016. European Atlas of Forest Tree Species. (Eds.) Publication Office of the European Union, Luxembourg. ISBN: 978-92-79-36740-3. DOI: 10.2788/038466.

Ειδική βιβλιογραφία

9.Ζόγκαρης, Σ., Β. Χατζηβαρσάνης, Α.Ν. Οικονόμου, Γ. Χατζηνικολάου, Σοφία Γιακουμή, και Π. Δημόπουλος. Παρόχθιες ζώνες στην Ελλάδα. Προστατεύοντας τις παραποτάμιες οάσεις ζωής. Ειδική έκδοση ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., Πρόγραμμα Interreg IIIC Sud, “RIPIDURABLE”. 95 σελ.

10.GAF AG. 2013. CS-3/17 Nomenclature Guideline, Issue 3.0 Copernicus Riparian Zones.

11.Report on the main results of the surveillance under article 17 for annex I habitat types (Annex D). Code 92A0. Name Salix alba and Populus alba http://biodiversity-info.gr/images/DOCUM/3rd_Art17_Report/Habitat_types/terrestrial/92A0.pdf

12.Χάρτης εξάπλωσης και εύρους εξάπλωσης τύπου οικοτόπου 92A0. http://www.biodiversity-info.gr/images/DOCUM/3rd_Art17_Report/Habitat_types/terrestrial/maps/92A0_map.pdf

13.Χατζηχαραλάμπους, Έλενα, Μαρία Δημάκη, Δ. Ζέρβας, Εμ. Κουτράκης, Γ. Πουλής, Α. Σαπουνίδης και Λένα Χατζηιορδάνου. 2015. Λεπτομερής αναγνώριση των οικολογικών απαιτήσεων σε νερό των τύπων οικοτόπων και των ειδών στόχων που εξαρτώνται από το νερό, στις περιοχές Δέλτα Αξιού, Δέλτα Αλιάκμονα και Λιμνοθάλασσα Κίτρους. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). Θέρμη. 71 σελ. + 7 Χάρτες & γεωγραφικά αρχεία.

Μπορείτε να κατεβάσετε στον υπολογιστή σας το πληροφοριακό δελτίο σε μορφή pdf.