Η επικοινωνία στα περιβαλλοντικά θέματα

Διοργάνωση εκθέσεων. Αρχείο Δασικής Υπηρεσίας.

Η προβολή ειδήσεων σχετικών με την επιστήμη, την τεχνολογία και τα περιβαλλοντικά ζητήματα, μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στις επιλογές των πολιτών, εφόσον βεβαίως πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Έρευνες στις Η.Π.Α. (Seyranian et al. 2015) και στην Αυστραλία (Kolandai-Matchett 2009) έχουν δείξει ότι η επίδραση των σχετικών με το περιβάλλον ειδήσεων στην κοινή γνώμη εξαρτάται αφενός από το είδος και τη δημοφιλία του μέσου που τις προβάλλει, αφετέρου από τον τύπο της είδησης και τις λεπτομέρειες του περιεχομένου. Στις περιπτώσεις που επιδιώκονται συγκεκριμένοι στόχοι ενημέρωσης για περιβαλλοντικά θέματα, είναι σημαντικό να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη και κατανόηση μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών. Για τον σκοπό αυτό, θεωρείται κρίσιμη  η επιλογή των κατάλληλων εργαλείων επικοινωνίας για να αναπτυχθεί κοινό έδαφος και κατά το δυνατόν κοινή γλώσσα επικοινωνίας. Για παράδειγμα η φωτογράφηση ανθρώπων που αντιμετωπίζουν άμεσα σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, δημιουργεί ένα συναισθηματικό δεσμό αντί της αντιμετώπισης του θέματος ως ενός απλού φυσικού φαινομένου (Findlay 2020). Τα εργαλεία αυτά γίνονται ολοένα και πιο αναγκαία, καθώς τα περιβαλλοντικά προβλήματα παρουσιάζουν αυξανόμενη πολυπλοκότητα και διασυνδέσεις σε κάθε επίπεδο και όψη. Έτσι, τα μέσα ενημέρωσης, «παραδοσιακά» ή «νέα», μπορούν να συμβάλλουν θετικά στις αντιλήψεις του κοινού και τελικά να προωθήσουν πολιτικές φιλικές προς το περιβάλλον.

Βίντεο για το πως γίνονται η αναδασώσεις.

Πέρα από την επιλογή των κατάλληλων μέσων και στρατηγικών, τα περιβαλλοντικά ζητήματα αποτελούν εξειδικευμένο τομέα, όπου απαιτούνται επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις για την παροχή έγκυρης και έγκαιρης ενημέρωσης. Επιπλέον, η κατάλληλη επιστημονική και τεχνική κατάρτιση των δημοσιογράφων διευκολύνει τη συνεργασία με ειδικούς στα περιβαλλοντικά θέματα, ώστε να επιτυγχάνεται η ευρύτερη δυνατή ενημέρωση του κοινού. Ωστόσο, έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αυστραλία το 2009 (Kolan dai-Matchett) έδειξε ότι μόνο ένας μικρός αριθμός δημοσιογράφων που καλύπτουν περιβαλλοντικά θέματα διαθέτει τις αναγκαίες γνώσεις και το κατάλληλο υπόβαθρο, γεγονός που πιθανότατα δικαιολογεί την έλλειψη σε αναφορές περιβαλλοντικών ειδήσεων. Όσον αφορά στην περίπτωση της Ελλάδας, οι Skamnakis και Kostarella (2018), αναφέρουν ότι η ανάδειξη περιβαλλοντικών ζητημάτων από τα ΜΜΕ είναι περιορισμένη.

Ιδιαίτερα σημαντικός είναι και ο ρόλος των ειδικών, οι οποίοι θα πρέπει να εντοπίζουν τα σημαντικότερα θέματα που πρέπει να φτάνουν στο ευρύ κοινό. Εστιάζοντας στις δασικές επιστήμες σε διεθνές επίπεδο, διαπιστώνεται ότι ο αριθμός των δημοσιογράφων και των μέσων  που επενδύουν σε ενδελεχή έρευνα –απαραίτητη στην περίπτωση σύνθετων επιστημονικών θεμάτων- μειώνεται (IUFRO News, Volume 49, Issue 9, 2020). Σε αυτή την περίπτωση είναι οι ειδικοί στην επικοινωνία αυτοί που θα καταρτίσουν την κατάλληλη προσέγγιση παρουσίασης, ώστε να ενημερωθούν οι ομάδες στόχοι. Πρόσφατο παράδειγμα μιας τέτοιας προσπάθειας είναι και η πρόσφατη έκθεση της Διϋπουργικής Διάσκεψης για τα Δάση της Ευρώπης (Forest Europe) με τίτλο «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή για την αειφόρο διαχείριση των δασών στην Ευρώπη». Σε αυτήν εντοπίζεται η ανάγκη η κοινή γνώμη, να μην ενημερώνεται μόνο για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα δάση, αλλά και το πώς οι Ευρωπαίοι δασολόγοι ανταποκρίνονται σε αυτές για την πρόληψη μελλοντικών ζημιών. Σοβαρό ρόλο στην επιλογή των κατάλληλων μέσων και στρατηγικών παίζουν και οι κοινωνικές μελέτες βάσης. Για παράδειγμα σε μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από την Ιταλική Ένωση για τη Δασοπονία και τη Δασική Οικολογία, οι Carrus et al. (2020) βρήκαν ότι η κοινή γνώμη υπερεκτιμά την παρουσία των δασών, κάτι που διαφαίνεται να αμβλύνει τις απαιτήσεις για τη διατήρηση των δασών.

Πηγές

Carrus, G., A. Panno, J. Aragones, M. Marchetti, R. Motta, G. Tonon and G. Sanesi 2020. Public perceptions of forests across Italy: an exploratory national survey. iForest – Biogeosciences and Forestry 13: 323-328.

Findlay, Alyssa. 2020. Documenting climate change. Nature Climate Change. 10: 882-887.

FOREST EUROPE 2020. Adaptation to Climate Change in Sustainable Forest Management in Europe, Liaison Unit Bratislava, Zvolen, 2020.

IUFRO, 2020. IUFRO News, Volume 49, Issue 9, 2020 (https://www.iufro.org/publications/news/electronic-news/io-news-2009/).

Kolandai-Matchett K. 2009. Improving news media communication of sustainability and the environment: an exploration of approaches. Phd thesis. University of Canterbury.

Seyranian, V., G. M. Sinatra and M. S. Polikoff. 2015. Comparing communication strategies for reducing residential water consumption. Journal of Environmental Psychology. 41:81-90. DOI: 10.1016/j.jenvp.2014.11.009.

Skamnakis, A. and I. Kostarella. 2018. “Environmental journalism and local media” in Georgiakakis, P., et al. Environmental responsibility, prevention and restoration Heraklion, University of Crete Press.