Το έργο ForestLife στη συνάντηση εργασίας για τη διαχείριση μεσογειακών δασών σε περιοχές του Δικτύου Natura 2000
Ένας διάσημος προορισμός των φυσιολατρών της Γαλλίας, το Περιφερειακό Φυσικό Πάρκο Luberon, επιλέχθηκε ως τόπος διεξαγωγής της συνάντησης εργασίας για τη διαχείριση Μεσογειακών δασών σε περιοχές του Natura 2000 που πραγματοποιήθηκε στις 9-11 Μαΐου 2016. Το Πάρκο Luberon, κοντά στη Γαλλική Ριβιέρα, φιλοξενεί χαρακτηριστικά μεσογειακά οικοσυστήματα της Δυτικής Μεσογείου, αλλά και σημαντικά αρχιτεκτονικά σύνολα, τυπικά της Γαλλικής υπαίθρου. Παράλληλα, η αρχή διαχείρισης του Πάρκου, σε συνεργασία με τη Γαλλική Δασική Υπηρεσία, εφαρμόζει πληθώρα καλών πρακτικών και δοκιμάζει νέα εργαλεία διαχείρισης, ενώ έχει συμμετάσχει και σε πληθώρα ευρωπαϊκών έργων για τη διατήρηση της φύσης (LIFE, Med κ.λπ.). Στη συνάντηση του Luberon συμμετείχαν περίπου 40 ειδικοί στη διαχείριση και αποκατάσταση δασικών οικοσυστημάτων από την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα.
Τα αρχέγονα δάση στο επίκεντρο
Παρότι στη συνάντηση συζητήθηκαν όλα σχεδόν τα θέματα οικολογίας, δασοκομικών χειρισμών και διαχείρισης δασών σε περιοχές του Natura 2000, η θεματική του συνεδρίου επικεντρώθηκε στη διαχείριση των αρχέγονων (old growth) δασών της Μεσογείου και σε ζητήματα συνδεσιμότητάς τους σε επίπεδο τοπίου. Όπως προέκυψε από τις εισηγήσεις, τα έργα που παρουσιάσθηκαν και τις συζητήσεις, το θέμα απασχολεί έντονα τις τέσσερις χώρες της Δυτικής Μεσογείου (Ιταλία-Γαλλία-Ισπανία-Πορτογαλία). Τα ειδικότερα θέματα δασικής διαχείρισης που συζητήθηκαν αφορούσαν σε μεθόδους έρευνας και αξιολόγησης της οικολογικής κατάστασης των δασών αυτών (κυρίως της οξιάς και της δρυός), σε κατάλληλους δασοκομικούς χειρισμούς για τη διατήρηση και αύξηση της αξίας τους για τη βιοποικιλότητα, αλλά και στη συμβολή των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 όσον αφορά στη συνδεσιμότητα μεταξύ των φυσικών οικοσυστημάτων.
Για τη σημασία των αρχέγονων δασών στη μετακίνηση των ειδών μίλησε ο τέως Διευθυντής του Κέντρου έρευνας Λειτουργικής και Εξελικτικής Οικολογίας Δρ. Jacques Blondel, ο οποίος έκανε και μία αναλυτική παρουσίαση των παραγόντων που διαμόρφωσαν τη σημερινή κατάσταση της βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο.
Διατήρηση της βιοποικιλότητας και δασική ιδιοκτησία
Μεγάλο μέρος των συζητήσεων, ιδιαίτερα κατά τις εργασίες πεδίου, αφιερώθηκε στην επίδραση της δασικής ιδιοκτησίας στη διαχείριση των δασών και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Στη Δυτική Μεσόγειο, μεγάλο μέρος της δασικής ιδιοκτησίας ανήκει σε ιδιώτες, συχνά μάλιστα πρόκειται για μικρή ιδιοκτησία. Καθίσταται λοιπόν επιτακτική η εύρεση χρηματοδότησης, ώστε οι ιδιοκτήτες να έχουν κίνητρα διατήρησης αρκετών δέντρων ή συστάδων εκτός οικονομικής εκμετάλλευσης.
Η διαχείριση των δασών στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα
Δασολόγοι του τοπικού γραφείου της Γαλλικής Δασικής Υπηρεσίας εξηγούν την εξέλιξη των δασών στο Luberon.
Στην Ελλάδα, το 43% της χερσαίας έκτασης των Ειδικών Ζωνών Διατήρησης καλύπτεται από 28 δασικούς τύπους οικοτόπων. Παρότι τα δάση στις ελληνικές περιοχές του Δικτύου Natura 2000 βρίσκονται γενικά σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, αντιμετωπίζουν πιέσεις και απειλές, οι επιπτώσεις των οποίων εκτιμάται ότι θα ενταθούν λόγω της κλιματικής αλλαγής. Έτσι, στη συνάντηση επιλέχθηκε να παρουσιασθούν έργα που αποκρίνονται σε συγκεκριμένες πιέσεις και απειλές, αλλά και έργα που αφορούν στο σύνολο των δασών στις περιοχές Natura 2000, με δυνατότητες βεβαίως και ευρύτερης εφαρμογής. Προς την κατεύθυνση αυτή, παρουσιάσθηκαν το έργο LIFE JunEx που αφορά σε αρχέγονο δάσος όπου η διαχείριση ενσωματώνει νέες προσεγγίσεις για τη διαχείριση της βλάστησης, καθώς και δυο έργα αποκατάστασης, ένα σε αρχέγονο δάσος (Παραποτάμιο Δάσος Νέστου) και ένα σε υψηλό δάσος ενός τυπικού μεσογειακού κωνοφόρου (LIFE PINUS για την αποκατάσταση των καμένων δασών Μαύρης πεύκης στον Πάρνωνα), όπου η συνδεσιμότητα αποτέλεσε κριτήριο του σχεδιασμού αποκατάστασης. Παρουσιάστηκε επίσης, το έργο LIFE AdaptFor λόγω της ολοκληρωμένης προσέγγισης των διαδικασιών που πρέπει να ακολουθηθούν για την προσαρμογή της διαχείρισης των δασών στην κλιματική αλλαγή, όπως και το έργο ForestLife που θα αναπτύξει μέσα και δράσεις βελτίωσης της διακίνησης της πληροφορίας και ανάπτυξης συνεργασιών για τη διαχείριση των δασών που βρίσκονται σε περιοχές του Natura 2000.
Χαρακτηριστικό τοπίο στην περιοχή Ochre όπου σε εγκατελειμένα ορύγματα ώχρας εγκαταστάθηκε μεικτό δάσος δασικής πεύκης και χνοώδους δρυός.