ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΤΟΠΟΥ 92D0 – Θερμό-Μεσογειακές παραποτάμιες στοές (Nerio-Tamaricetea) και παραποτάμιες στοές της Νότιο – Δυτικής Ιβηρικής Χερσονήσου (Securinegion tinctoriae)

Νότιες παρόχθιες στοές και πυκνοφυτείες (Nerio-Tamaricetea και Securinegion tinctoriae). Στοές και πυκνοφυτείες από αρμυρίκια (Tamarix), πικροδάφνες (Nerium) και λυγαριές (Vitex agnus-castus) και παρόμοιους ξυλώδεις σχηματισμούς σε ρέματα διαρκούς ή παροδικής ροής και υγροτόπους της θερμο-Μεσογειακής ζώνης και της Νοτιο-Δυτικής Ιβηρικής χερσονήσου, και των πιο υγρομορφικών τοποθεσιών εντός της Σαχαρο-Μεσογειακής και Σαχαρο-Σινδιακής ζώνης [2,5].

Ο τύπος οικοτόπου περιλαμβάνει παρόχθιες στοές και πυκνούς θαμνώνες με αρμυρίκια, πικροδάφνες και λυγαριές που εμφανίζονται σε ποταμούς, ρέματα συνεχούς ή παροδικής ροής και άλλους υγροτόπους. Δεν περιλαμβάνει τους σχηματισμούς με Tamarix africana της Δ. Μεσογείου [2,5].

Άλλες ταξινομήσεις

EUNIS F9.3 Southern riparian galleries and thickets [7]

European forest types < 6.12.3 Mediterranean and Macaronesian riparian forest [6]

Palearctic Habitat Classification 44.81 Southern riparian galleries and Tamarix thickets [4]

Copernicus Riparian Zones 3.4.1.1 Transitional woodland and scrub [10]

Εξάπλωση

Ο τύπος οικοτόπου 92D0 εξαπλώνεται στη Μεσογειακή Ευρώπη και τη ΝΔ Ιβηρική χερσόνησο, καθώς και στις Σαχαρο-Μεσογειακή και Σαχαρο-Σινδιακή φυτογεωγραφικές περιοχές (Β. Αφρική και Αραβική χερσόνησος).

Στην Ελλάδα, είναι αρκετά κοινός στην Κεντρική και Δυτική ηπειρωτική χώρα, την Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου και σποραδικά σε Μακεδονία και Θράκη.

Εμφανίζεται σε 73 περιοχές του Δικτύου Natura 2000 καλύπτοντας έκταση 91.990 στρεμμάτων.[1,2,3,8].

Φυσιογνωμία

Ο τύπος οικοτόπου εμφανίζεται συνήθως γραμμικά γύρω από υδάτινα σώματα ή μέσα σε κοίτες ποταμών και ρεμάτων και σπανιότερα σε πιο εκτεταμένες επιφάνειες. Αποτελείται από συστάδες χαμηλού ύψους (< 5 m.) και συνήθως πυκνής δομής (50-100%). Η κάλυψη του ποώδους ορόφου κυμαίνεται σε ευρεία όρια, ανάλογα με την κάλυψη του ανωρόφου και είναι συνήθως 10-50% [2].

Χλωριδική σύνθεση

Tamarix hampeana, Tamarix parviflora, Tamarix smyrnensis, Tamarix tetrandra, Nerium oleander, Vitex agnus-castus. Ορισμένες φορές συμμετέχουν είδη των θαμνώνων όπως το Spartium junceum. Συχνή είναι η παρουσία ειδών των υγρών λιβαδιών και των καλαμώνων όπως τα Brachypodium sylvaticum, Poa trivialis, Saccharum ravenae, Phragmites australis, Juncus subulatus. Σε υφάλμυρα νερά συμμετέχουν είδη της τάξης Juncetea, όπως τα Elymus elongatus, Puccinellia distans, Lotus cytisoides, Aeluropus litoralis, Carex flacca, Juncus maritimus, Juncus acutus, Polypogon maritimus, Ranunculus marginatus, Sarcocornia perennis, Scirpus holoschoenus, Spergularia media, Halimione portulacoides [2,11].

 Οικολογία

Ο τύπος οικοτόπου αναπτύσσεται συνήθως σε αμμοπηλώδη ή αργιλοαμμώδη εδάφη που προήλθαν από αλλουβιακές ποτάμιες ή λιμναίες αποθέσεις, σε θέσεις μικρής έως μηδενικής κλίσεως. Συχνά τα εδάφη είναι κορεσμένα με άλατα [2,3,8,9].

Οικονομική αξία

Η αξία των δασών του τύπου οικοτόπου 92D0 εστιάζεται στις προστατευτικές λειτουργίες που προσφέρουν, με σημαντικότερη ίσως τη σταθεροποίηση των αμμοθινών. Επιπλέον, φιλτράρουν τους ρύπους προτού μπουν στο υδάτινο οικοσύστημα, προσφέρουν ενδιαίτημα στην πανίδα και συνδέουν οικολογικά απομονωμένες φυσικές περιοχές [3,8].

Διαχείριση

Η διαχείριση των παρόχθιων δασών του τύπου εστιάζει στην προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξή τους. Συχνά είναι απαραίτητη η συνέργεια με άλλα επιστημονικά πεδία και αρμόδιες υπηρεσίες, όπως στις περιπτώσεις καθορισμού της οικολογικής ροής ενός ποταμού, ώστε να εξασφαλίζεται η απαραίτητη ροή νερού και θρεπτικών συστατικών για τη διατήρηση του δάσους [3].

Κατάσταση διατήρησης

Η κατάσταση διατήρησης του τύπου οικοτόπου κρίνεται ικανοποιητική σύμφωνα με την 3η εξαετή έκθεση αναφοράς σε εφαρμογή του άρθρου 17 της Οδηγίας 92/43 για τους Οικοτόπους [11].

Πιέσεις και απειλές

Στις πιέσεις που εντοπίστηκαν για το τύπο οικοτόπου συγκαταλέγονται η βόσκηση, η δασική διαχείριση, η ύπαρξη δρόμων, η γειτνίαση με κατοικημένες περιοχές, η απόρριψη ρύπων, η θήρα, οι δραστηριότητες αναψυχής, οι αθλητικές εγκαταστάσεις, λοιπές ανθρωπογενείς πιέσεις, ρύπανση επιφανειακών υδάτων, ρύπανση εδάφους και στερεοί ρύποι, μεταβολή υδρολογικών συνθηκών, λοιπές οικοσυστημικές μεταβολές, φυσική εξέλιξη των φυτοκοινωνιών, κατασκευή κτισμάτων. Σε αυτές προστίθενται οι απειλές από τη γεωργική εκμετάλλευση, τις αλλαγές στις καλλιεργητικές πρακτικές, τις δραστηριότητες αναψυχής, τις πυρκαγιές, τα ξενικά χωροκατακτητικά είδη, την ξύλευση και μη επανεγκατάστασή τους είτε με φυτεύσεις είτε με φυσικό τρόπο και οι μεταβολές στις αβιοτικές παραμέτρους [2,11].

Γενική βιβλιογραφία

1. Arvela, M., Bailly Maitre, J., Evans, D., Mac Sharry, B. & M. Aronsson. Pre-scoping Document for the Natura 2000 Seminar at the Mediterranean Region. http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/platform/knowledge_base/135_mediterranean_region_en.htm#NBP

2. Ντάφης, Σπ., Παπαστεργιάδου, Ε, Λαζαρίδου, Ε, Τσιαφούλη, Μ. 2001. Τεχνικός Οδηγός Αναγνώρισης, Περιγραφής και Χαρτογράφησης Τύπων Οικοτόπων της Ελλάδας. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ).

3. Ντάφης, Σπ. 2010. Τα δάση της Ελλάδας. Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. 192 σελ.

4. Devillers, Pierre & Devillers-Terschuren, Jean. A classification of Palearctic habitats. Council of Europe, Strasbourg: Nature and environment, No 78.

5. European Commission. 2013. Interpretation Manual of European Union Habitats -EUR28

6. EEA, 2006.  European forest types – Categories and types for sustainable forest management reporting and policy. EEA Technical report No 9/2006. European Environment Agency, Copenhagen, Denmark.

7. European Environmental Agency Habitat types search. http://eunis.eea.europa.eu/habitats.jsp

8. San-Miguel-Ayanz, J., de Rigo, Daniele, Caudullo, Giovanni, Houston Durant, Tracy, Mauri, Achille. Eds. 2016. European Atlas of Forest Tree Species. (Eds.) Publication Office of the European Union, Luxembourg. ISBN: 978-92-79-36740-3. DOI: 10.2788/038466

Ειδική βιβλιογραφία

9. Ζόγκαρης, Σ., Χατζηβαρσάνης, Β., Οικονόμου, Α.Ν., Χατζηνικολάου, Γ., Γιακουμή, Σ. & Π. Δημόπουλος. Παρόχθιες ζώνες στην Ελλάδα. Προστατεύοντας τις παραποτάμιες οάσεις ζωής. Ειδική έκδοση ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., Πρόγραμμα Interreg IIIC Sud, “RIPIDURABLE”.

10. GAF AG. 2013. CS-3/17 Nomenclature Guideline, Issue 3.0 Copernicus Riparian Zones.

11. Report on the main results of the surveillance under article 17 for annex I habitat types (Annex D). Code 92D0. Name Southern riparian galleries and thickets (Nerio-Tamaricetea and Securinegion tinctoriae). http://cdr.eionet.europa.eu/Converters/run_conversion?file=gr/eu/art17/envxrm90g/GR_habitats_reports-20190731-130055.xml&conv=589&source=remote#92D0

12. Χάρτης εξάπλωσης και εύρους εξάπλωσης τύπου οικοτόπου 92D0. http://www.biodiversity-info.gr/images/DOCUM/3rd_Art17_Report/Habitat_types/terrestrial/maps/92D0_map.pdf

13. Χατζηχαραλάμπους Ε., Μ. Δημάκη, Δ. Ζέρβας, Ε. Κουτράκης, Γ. Πουλής, Α. Σαπουνίδης & Λ. Χατζηιορδάνου. 2015. Λεπτομερής αναγνώριση των οικολογικών απαιτήσεων σε νερό των τύπων οικοτόπων και των ειδών στόχων που εξαρτώνται από το νερό, στις περιοχές Δέλτα Αξιού, Δέλτα Αλιάκμονα και Λιμνοθάλασσα Κίτρους. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). Θέρμη. 71 σελ. + 7 Χάρτες & γεωγραφικά αρχεία.

Προτεινόμενη βιβλιογραφική αναφορά

Πουλής, Γ., Κακούρος, Π., Καψάλης, Δ. και Βασιλική Χρυσοπολίτου. Πληροφοριακό δελτίο τύπου οικοτόπου 92D0 στην Ελλάδα. Έργο ForestLife – Οικοδόμηση συνεργασιών, ανάπτυξη δεξιοτήτων και ανταλλαγή γνώσεων για τα δάση του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα.